Autowatyka - podstawy

Obiekt regulacji – urządzenie lub zespół urządzeń w których przebiega proces technologiczny np.: obiektem regulacji jest piec, procesem technologicznym jego ogrzanie.

Wielkość regulowana – to wielkość fizyczna która najlepiej odzwierciedla przebieg procesu i której wartość należy utrzymywać na określonym poziomie, stałym lub zmieniającym się tak aby proces przebiegał prawidłowo. W naszym przykładzie jest to temperatura.

Jeżeli w układzie jest jedna wielkość regulowana jest to układ jednoparametrowy, a jeżeli więcej wielkości regulowanych to układ wieloparametrowy.

Urządzenie pomiarowe mierzy wartość wielkości regulowanej. W przykładzie mierzy temperaturę. Urządzenie pomiarowe składa się z czujnika (w przykładzie sonda termometru ciśnieniowego) ciśnieniowego przetwornika pomiarowego (pomiarowego przykładzie mieszek sprężysty zamieniający panując wewnątrz czujnika ciśnienie na siłę).

Wielkość zadana to pożądana wartość wielkości regulowanej. Wartość rzeczywista to aktualnie zmierzona wartość wielkości regulowanej. Różnica między wartością zadaną i rzeczywistą nazywa się odchyłką (uchybem) regulacji.

Zadaniem układu regulacji jest utrzymanie wartości rzeczywistej możliwie blisko wartości zadanej, a więc odchyłki regulacji równej zeru. Funkcję tę spełnia regulator.

Wszystkie czynniki zewnętrzne wpływające na pracę obiektu nazywamy zakłóceniami.

Wielkość która ma decydujący wpływ na przebieg procesu a więc może być użyta do regulowania przebiegu procesu nazywamy wielkością sterującą lub regulującą. W przykładzie jest to ciśnienie gazu.

Regulator sterują wartością wielkości sterującej ( w przykładzie ciśnienia) za pośrednictwem elementu nastawczego napędzanego siłownikiem. W przykładzie elementem nastawczym jest zawór gazu, a siłownikiem siłownik pneumatyczny membranowy.

Układy mogą być sterowane ręcznie lub automatycznie. W wypadku układu sterowanego automatycznie następuje wzajemna zależność (w naszym przykładzie) między temperaturą i ciśnieniem gazu czyli stopniem otwarcia zaworu. Układ taki nazywamy zamknięty. Gdyby sterowanie zaworu było ręczne lub bez kontroli temperatury byłby to układ otwarty.

W zamkniętym układzie regulacji występuje sprzężenie zwrotne. Jest to wsteczne (zwrotne) oddziaływanie wielkości regulowanej (temperatura) na wielkość regulującą (ciśnienie gazu). Sprzężenie zwrotne występuje w układach zamkniętych.

Dla czytelnego przedstawienia zależności między poszczególnymi członami układu regulacji posługujemy się schematami funkcjonalnymi zwanymi blokami tzn wszystkie człony są w postaci prostokątów, wewnątrz którego lub obok podajemy podstawowe własności członu za pomocą tekstu, wykresu lub wzoru matematycznego.

Sygnał wejściowy oznaczamy literą x jest wielkością fizyczną na wejście układu członu.

Sygnał wyjściowy y jest wielkością fizyczną otrzymywaną na wyjściu układu lub członu.

Przy przechodzeniu sygnału przez kolejne człony lub układy zmienia się postać fizyczna, wartość lub przebieg sygnałów czasie.

Charakterystyka statyczna – zależność między ustaloną wartością sygnału wyjściowego a ustaloną wartością sygnału wejściowego.

Charakterystyka dynamiczna określa zachowanie się bloków w stanach nieustalonych przy zmieniających się wartościach sygnałów wejściowych.

Transmitancja – to wzory analityczne podające zależność między sygnałami wejściowymi i wyjściowymi bloków. Opisują ich własności statyczne i dynamiczne.

Człon bezinercyjny to taki którego własności dynamiczne można pominąć i do jego opisu wystarczy charakterystyka statyczna.

Współczynnik wzmocnienia K określa zmianę wartości sygnału wyjściowego przy zmianie wartości sygnału wejściowego K=y/x. Jeżeli istnieje stała proporcja między y i x to charakterystyka statyczna członu jest linią prostą a współczynnik K ma stała wartość.

Rzeczywiste człony układu regulacji mają charakterystyki nieliniowe (człony nieliniowe) i współczynnik wzmocnienia ma wtedy wartość różną, w zależności od przyjętego punktu pracy. Dla jego wyznaczenia stosujemy linearyzację charakterystyki.

Rzeczywiste elementy automatyki są członami inercyjnymi czyli posiadają pewną bezwładność tzn. że potrzebny jest pewien czas aby ustabilizował się sygnał wyjściowy.

Dla układu inercyjnego zależność między x i y wygląda następująco y=x-K(1-e^-t/T).

Człon całkujący (całkowy). Idealny człon całkujący jest członem bezinercyjnym. Przykładem takiego elementu w hydraulice jest zbiornik ze swobodnym odpływem.

Ze względu na spełniane funkcje w urządzeniach automatyki wyróżniamy: ●urządzenia pomiarowe-czujniki i przetworniki pomiarowe ●urządzenia wykonawcze-zawory, zasuwy, siłowniki, regulatory ●urządzenia części centralnej-urządzenia kształtujące sygnał sterujący –rejestratory –przetworniki zmieniające postać fizyczną sygnału.

W zależności od sposobu zasilania urządzeń w energie rozróżniamy: ●urządzenia pneumatyczne energie dostarcza się za pomocą sprężonego powietrza. Wielkością wejściową i wyjściową jest ciśnienie powietrza, zakres stosowania urządzeń jest duży. Zaletą tych urządzeń jest odporność na wpływ pyłów i związków agresywnych oraz niewprowadzanie zagrożenia pożarowego. pożarowego urządzeniach pneumatycznych sygnał niemożna przesyłać na odległość większą nić 300 metrów, a już powyżej 100 metrów trzeba zbadać czy opóźnienie sygnału niejest zbyt duże. Aby urządzenie działało prawidłowo powietrze zasilające należy oczyścić z pyłów, pary wodnej, oleju. ●urządzenia elektryczne nośnikiem informacji jest sygnał elektryczny najczęściej napięcie lub prąd stały. Za pomocą tych urządzeń można zmierzyć w zasadzie wszystkie wielkości fizyczne. Sygnał elektryczny można przesyłać na dowolną odległość, praktycznie bez opóźnień. Urządzenia takie jest tańsze niż pneumatyczne. Wadą jest zagrożenie pożarowe, porażeniowe i wyższy koszt skomplikowanych urządzeń pomiarowych. Stosuje się również urządzenia pneumatyczno-elektryczne. ●urządzenia hydrauliczne zaletą jest uzyskanie dużych sił , duża trwałość siłowników dzięki dobremu smarowaniu. Wadami urządzeń jest ograniczona możliwość dokonywanych operacji matematycznych, kłopotliwe przesyłanie sygnału oraz zanieczyszczenie otoczenia olejem wyciekającym przez nieszczelności. Urządzenia takie stosuje się jako urządzenia wykonawcze-szybkodziałające siłowniki.

Urządzenia pomiarowe w układach regulacji automatycznej dostarczają do regulatora niezbędne informacje o przebiegu regulowanego procesu.

Charakterystyką statyczną elementu pomiarowego nazywamy zależność między sygnałem wyjściowym a wejściowym w stanie ustalonym.

Charakterystyka rzeczywista różni się od idealnej i dlatego pomiar obarczony jest błędem, którego wartość bezwzględna wynosi ^y=y_rzecz-y_ideal . Natomiast błąd względny wynosi δ=^y/p_rzecz(max)-y_mierz(min).

Oprócz w/w błędu mogą wystąpić błędy dodatkowe wynikające np.: z zakłóceń warunków zasilania, dużej wilgotności, niekorzystnej temperatury.

Najtrudniejsze do wykrycia to błędy systematyczne ponieważ ich wartość ciągle się powtarza.

Ze względu na możliwość uzyskania błędu pomiarowego urządzenia pomiarowe są podzielone na klasy dokładności.

Klasa dokładności jest określona dla danego urządzenia pomiarowego i pokrywa się z jego błędem podstawowym pomiaru wyrażonym w procentach. Klasy dokładności są znormalizowane.

Urządzenie pomiarowe mierz z błędem podstawowym (maksymalnie względny) 0,75%. Klasa dokładności tego urządzenia to najbliższa większa wartość od 0,75 czyli 1,0.

Urządzenia regulacji automatycznej są urządzeniami pracującymi albo w sposób ciągły albo przerywany, sygnał wyjściowy jest w postaci analogowej lub cyfrowej. Stosowane są przetworniki analogowo-cyfrowe.

Przesunięcia występują często jako wielkość pośrednia przy pomiarach innych wielkości fizycznych, dlatego czujniki przesunięć są często elementami składowymi urządzeń do pomiaru innych wartości.

Najbardziej znanym czujnikiem przesunięcia jest potencjometr którego styk ślizgowy (szczotka) wykonuje ruch prostoliniowy, obrotowy lub śrubowy i przyjmuje położenie odpowiadające mierzonemu przesunięciu. Potencjometr włączony w układ elektryczny przetwarza przesunięcie na napięcie stałe lub przemienne. Jest to realizowane w ten sposób żę ze zmianą długości czynnej potencjometru zmienia się jego rezystancja a więc zmiana napięcia wyjściowego U_w przy zadanym napięciu zasilania U_z.

Czujnik indukcyjny przetwarza przesunięcie liniowe lub kątowe jego części ruchomej na zmianę indukcyjności własnej lub wzajemnej cewek czujnika.

Pojemnościowy czujnik przesunięć elementem podstawowym jest kondensator którego pojemność ulega zmianie ze zmianą położenia elementu ruchomego znajdującego się między okładkami kondensatora.

Zakres pomiaru potencjometrem jest do kilkudziesięciu centymetrów czujników indukcyjnych i pojemnościowych od kilku mikrometrów do kilku centymetrów.

gospodarka odpadami ściąga

Odpady: każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia został zobowiązany
Bioodpady: ulegające biodegradacji odpady ogrodowe i parkowe, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, restauracji, placówek zbiorowego żywienia i handlu detalicznego i porównywalne odpady zakładów przetwórstwa spożywczego. Nie wolno karmić zwierząt bioodpadami. Bioodpady nie obejmują: odpadów z leśnictwa i odpadów rolniczych, odchodów, osadów ściekowych,  innych odpadów ulegających biodegradacji, np. włókien naturalnych, papieru i przetworzonego drewna itp.
Odpady zielone i odpady drewna- odpady roślinne z ogrodów i parków, ścinki drzew, gałęzie, trawa, liście ( z wyjątkiem z zamiatania ulic), trocin, wióry drzewne i inne odpady drewna nieprzetwarzalnego z użyciem sub. Zawierających metale ciężkie lub związki organiczne.
Kompost- materiał stabilny, sanitarnie pewny, podobny do próchnicy, bogaty w sub. Organiczne i niewydzielający przykry zapach, uzyskiwany w procesie kompostowania selektywnie zebranych bioodpadów, który spełnia wymagania środowiskowe. W kompoście ważne żeby był on do czegoś jeszcze przydatny (np. nawożenie). Tak konstruujemy żeby nie było żywych jaj pasożytów (np. glisty ludzkiej, nicieni i kupki kociej/psiej). Brak bakterii salmonella. Musi zawierać min 30% sub. Organicznej.
Materiał przefermentowany (fermentat)- produkt fermentacji selektywnie zebranych bioodpadów, który spełnia wymagania środowiskowe
Biogaz- gaz stanowiący mieszaninę dwutlenku węgla, metanu i innych gazów w ilościach śladowych, powstający w kontrolowanych procesach beztlenowych rozkładu bioodpadów
Ustabilizowany bioodpad- odpad stanowiący produkt mechaniczno- biologicznego przetworzenia niesortowanych lub pozostałych odpadów komunalnych, jak również inne przetworzone bioodpady, które nie spełniają wymagań środowiskowych.
Kompostowanie- autotrmiczny i termofilowy rozkład biologiczny selektywnie zebranych bioodpadów w obecności tlenu i w kontrolowanych warunkach, przez mikro i makroorganizmy w celu produkcji kompostu.
Przetwarzanie- kompostowanie, beztlenowy rozkład, mechaniczno- biologiczne przetwarzanie lub każdy inny proces dla poprawiania stanu sanitarnego bioodpadów.
Zanieczyszczenia- kawałki tworzyw sztucznych, szkła, metali lub podobnych materiałów, które nie podlegają biodegradacji, z wyłączeniem, piasku, żwiru i małych kamieni.
OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI: zapobiegać powstawaniu odpadów, zapobiegać odzysk odpadów, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstawaniu, unieszkodliwiać odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się odzyskać
KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI Ogólne cele KPGO Zwiększenie odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, Zmniejszanie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów (prowadzić selektywną zbiórkę odpadów), Zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich krajowych składowisk nie spełniających standardów UE, Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów
ZAPOBIEDANIE POWSTAWANIA ODPADÓW „U ŹRÓDŁA” : Producenci: produkcja bardziej trwałych oraz naprawialnych produktów, Handlowcy i detaliści, np. sposób pakowania i promowania towarów, Konsumenci, np. bardziej przemyślane decyzje zakupu towarów, Wsparcie dla rynku wytworów recyklingu

Przedsięwzięcia zmierzające do zmniejszenia ilości powstających i gromadzących w środowisku odpadów powinny obejmować:  recykling surowców odpadowych w miejscu powstawania, recykling surowców odpadowych poza miejscem powstawania, redukcję wytwarzania „u źródła” poprzez:* modyfikację urządzeń i technologii mało i bezodpadowych tzw. Czystych, *modyfikację projektowanych wyrobów,* substytucję surowców stosowanych tradycyjnie
TECHNIKI I TECHNOLOGIE MINIMALIZACJI ILOŚCI ODPADÓW ORAZ RACJONALNEGO PRZETWÓRSTWA
1.Minimalizacja powstawania odpadów u źródła - wyrób nowej generacji- konserwacja
2. kontrola powstawania odpadów a) zmiany struktury materiału( - obróbki powierzchniowe, - zmniejszenie zawartości zanieczyszczeń materiału, - zmiany kompozycji składników materiałowych) B) zmiany technologii( - zmiana procesu, - zmiana wyposażenia technicznego, - dodatkowa automatyzacja stanowisk ,- zmiany w układach operacyjnych),  c) racjonalizacja wytwarzania( - poprawa racjonalizacji zarządzania, - poprawa organizacji procesów produkcji, - zapobieganie stratom w procesie produkcji, - poprawa funkcji użytkowej materiałów i wyrobów, - segregacja odpadów w toku produkcji i po jej zakończeniu)
RECYKLING SUROWCÓW WTÓRNYCH
1.W miejscy procesu: -wtórne stosowanie(*powrót do pierwotnego procesu, *surowiec zastępczy dla innego procesu)
2. na zewnątrz -odzysk surowców(  *procesy przetwórcze w celu regeneracji zasobów, *procesy przetwórcze, jako produkcja uboczna)
PRZECIWDZIAŁANIE POWSTAWANIU ODPADÓW -ograniczenie powstawanie odpadów przez optymalne przetwórstwo surowców, materiałów i paliw oraz użytkowanie wyrobów, - zwiększenie (maksymalizacje) stopnia wykorzystania odpadów, których postawania na obecnym poziomie techniki i technologii nie da się uniknąć, a także sukcesywne przetwarzanie odpadów nagromadzanych w poprzednich latach
MODYFIKACJA URZĄDZEŃ I TECHNOLOGII
Technologie wykorzystujące odpady przemysłowe, jako substratu części lub całości surowców naturalnych: - produkcji kruszyw i materiałów budowlanych, - produkcji kruszyw do robót inżynieryjnych i drogownictwa, - produkcji kruszyw do posadzki wyrobisk podziemnych, - produkcji wypełniaczy mineralnych dla różnych gałęzi przemysłu, pigmentów ceramicznych, - odzyskiwania metali nieżelaznych różnymi metodami, - odzyskiwania licznych sub. Chemicznych, - produkcji nawozów dla rolnictwa, środków do odkwaszania gleb, - produkcji pasz dla zwierząt hodowlanych, tłuszczów technicznych, - odzyskiwanie olejów przepracowanych, - odzyskiwanie mas celulozowych, kompostu
RECYKLING ODPADÓW WYEKSPLOATOWANYCH WYROBÓW POUŻYTKOWYCH MOŻE ODBYWAĆ SIĘ PRZEZ: -Ponowne, wielokrotne użycie produktu do spełnienia funkcji takiej, jak w cyklu pierwszym, po dodatkowym procesie uzdatniającym (np. regeneracja części zamiennych), -Wtórne wykorzystanie surowca bez zmiany jego składu i stanu do wytworzenia nowych produktów (np. wykorzystanie makulatury do wytwarzania papieru, stłuczki szklane do wytwarzania wyrobów szklanych, złomu metali do wytwarzania nowych odlewów żeliwnych), -Wykorzystywanie surowca wtórnego połączone ze zmianą jego stanu i składu (np. przetwórstwo odpadów komunalnych na gaz energetyczny, spalanie opon samochodowych w celu wykorzystania energii, wykorzystanie drewna z rozbiórki i opakowań do wytwarzania płyt drewnopodobnych)
Recykling obejmuje 3 fazy: -pozyskiwanie, -uzdatnianie, -gospodarcze wykorzystania
*pozyskiwanie- (odpłatne i nieodpłatne) surowców wtórnych z różnych odpadów poprodukcyjnych i poużytkowych realizuje się przez: -skup od ludności z warsztatów rzemieślniczych, różnych jednostek gospodarczych oraz organizacji społecznych, -selektywną zbiórkę odpadów do wielokomorowych pojemników, -społeczną zbiórkę od ludności, instytucji itp., -wyselekcjonowanie określonych surowców wtórnych ze zgromadzonych odpadów komunalnych (w zakładach mechanicznego sortowania, sortowanie przy składowiskach), -łączne wykorzystanie wszystkich zgromadzonych rodzajów odpadów
Wybór formy pozyskiwanie surowca odpadowego zależy od: -źródeł odpadów, -przeznaczenia pozyskiwanych odpadów, -zawartość składników użytkowych w odpadach, -dostępność niezbędnych urządzeń do sortowania i przerobu odpadów, -możliwość zbytu odzyskiwanych rodzajów surowców wtórnych, -sprawności działania jednostek pozyskujących i przetwarzających surowce wtórne, -aktywności społecznej mieszkańców (3x edukacja)
KIERUNKI WYKOŻYSTANIA ODPADÓW I ICH OBIEGI
-jednorodny, do wytworzenia takiego samego wyrobu, z jakiego powstały (np. makulatura= papier),  --Różnorodnych, do wytwarzania różnych wyrobów, najczęściej odmiennych od wyrobów, z których powstały (np. szkło=wata szklana), -Energetyczny, do wytwarzania energii cieplnej (np. wyeksploatowane opony samochodowe spalane w piecach cementowni). -Zastępczy, w którym odpady, ze względu na określone uwarunkowania, są okresowo utylizowane niezgodnie z racjonalnymi przesłankami (np. odpady komunalne= kompost)
NIEKORZYSTNE SKUTKI WYKORZYSTANIA SUROWCÓW WTÓRNYCH
-przetwarzanie surowców wtórnych może być niekiedy bardziej pracochłonne niż przetwarzanie surowców pierwotnych, jeżeli konieczne jest przy tym przeprowadzenie dodatkowych operacji uzdatniających, takich jak sortowanie według rodzajów, rozmiarów, kolorów, jakości, albo czyszczenie, pranie,  granulowanie, przetapianie itp., -Przetwórstwo surowców wtórnych, niejednokrotnie odznaczających się większym zanieczyszczeniem, powoduje powiększenie normy ich zużycia na jednostkę wyrobu, -Zainstalowanie dodatkowych, specjalistycznych maszyn i urządzeń uzdatniających surowce wtórne, -Wprowadzenie nowych procesów technologicznych do przetwarzania surowców wtórnych, -Pogorszenie wskaźników użytkowych i jakościowych produkowanych materiałów na bazie surowców wtórnych w porównaniu z otrzymywanymi z surowców pierwotnych, -Zwiększenie kosztów przerobu surowców wtórnych w stosunku do surowców pierwotnych
CHATAKTERYSTYKA ODPADÓW KOMUNALNYCH STAŁYCH (OKS)
ODPADY STAŁE: Skład ich zależy od:, -wyposażenia budynków w urządzenia techniczno-sanitarnych, -rodzaju zabudowy, -stopy życiowej mieszkańców
ODPADY KOMUNALNE ZAWIERAJĄ, -ok. 40-50% substancji organicznej, -0,53-0,87% azotu (jeżeli chcemy metan i spalanie), -0,45-0,88% fosforu (kompostowanie), -0,14-0,48% potas (kompostowanie), Około 50-60% stanowią części mineralne, w tym około 30% popioły z małych palenisk, Metale ciężkie: Mo, Cu, Zn, Co, Ni, Cd, Cr, Hg, Pb (one są najważniejsze przy nawozowym wykorzystaniu odpadów)
CECHY ODPADÓW KOMUNALNYCH, -zmienność ilościowa i jakościowa w cyklu wieloletnim, rocznym i w poszczególnych porach roku (zima dużo popiołu, lato plastik i papier, ), -duża zmienność składu morfologicznego i chemicznego OKS, -zagrożenie zakażeniem higieniczno- sanitarnym, -niestabilność, podatność na zagniwanie i wydzielanie uciążliwych odorów(siarkowodór i inne wydzielane przy fermentacji) frakcji organicznej (mokrej) zawartej w odpadach, -obecność odpadów niebezpiecznych tj. chemikaliów domowych, przeterminowanych leków, zużytych świetlówek, baterii, -zanieczyszczenie poszczególnych składników odpadów komunalnych (fakcji, surowców, materiałów) sub. Niebezpiecznymi głównie metalami ciężkimi
GRUPY OKS, -traktowane, jako realne surowce wtórne produkty niekonsumpcyjne: papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale, tekstylia (około 30% masy odpadów), - rzadko traktowane, jako odpady wtórne odpady kuchenne z przygotowń posiłków, resztek pożywienia itp. (ok. 50%), -odpady paleniskowe z ogrzewania sezonowego mieszkań, głównie popiół i żużel (20%), -inne odpady o wątpliwej wartości surowcowej, występujące sporadycznie lub nieprzydatne do recyklingu ze względu na bezpieczeństwo ekologiczne: chemikalia i pozostałości odpadowe z porządków domowych
PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE WYTWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH
Liniowy wskaźnik wzrostu ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w woj. Zach- pom (wzrastający o 1% rocznie na 1 mieszkańca na rok
Wyszczególnienie    2006    2010    20018
Miasto        371    386    417
Wieś        140    146    157
Wskaźnik wzrostu poziomu selektywnego zbierania odpadów z  2% w 2006r. do 10% w 2010r. 15% w 2014r. 20% w 2018r. spowoduje to zmiany ilości odpadów niesegregowanych, zmniejszy się głównie zawartość wysegregowanych: papieru itp.
Wskaźnik redukcji poziomu składowania odpadów wytwarzanych z 95% w do poziomu: -2010 90% odpadów wytwarzanych -2014 85% odpadów wytwarzanych
-2018 80% odpadów wytwarzanych
Stan i prognoza składu głównej grupy odpadów komunalnych w latach 1985-2030
CEL I ZAKRES BADAŃ WŁAŚCIWOŚCI TECHNOLOGICZNYCH ODPADÓW
Odpady to mieszanina bardzo wielu materiałów
ZAKRES NIEZBĘDNYCH BADAŃ OBEJMUJE GRUPY WSKAŹNIKI:, -ilościowego nagromadzenia odpadów, -właściwości fizycznych, -właściwości paliwowych, -właściwości nawozowych
ILOŚCIOWE; Ilościwe nagromadzanie odpadów- wskaźniki nagromoadzania odpadów, -objętościowy- m3/mieszkańca/ rok, -Wagowy- kg/mieszkańca/rok
-nierównomierności nagromadzania: dobowy, miesięczny i roczny
Wskaźnik masowego nagromadzania
M=m1-m2 Gdzie   -m1- masa samochodu z odpadami zebranymi na trasie[kg], -m2 masa samochodu bez odpadów [kg]
Wskaźnik nagromadzenia wagowy [bm]
Bm=m/(M*d) Gdzie:, -bm wskaźnik nagromadzenia (kg/M* doba), -m masa odpadów zebrana z obiektu lub trasy pomiarowej [kg], -M- liczba mieszkańców, -d- liczba dni gromadzenia odpadów
W sklepach zamiast l. mieszkańców dajemy powierzchnie sklepu [M/m2*doba]
Wskaźnik objętościowy nagromadzania odpadów (bobj.)
Gdzie -bobj. Wskaźnik objętościowy nagromadzenia odpadów dm3/M*db), -Vi obj. Odpadów w poszczególnych, -d l. dni gromadzenia odpadów, -M liczba mieszkańców
Gęstość odpadów
G=bm/bobj
Roczna ilość odpadów (Mg/a)

Ważenie odpadów co dwa tygodnie (Mg/a)

Miesięczna ilość odpadów (Mg/mies)

Qmies= Qtyg*4.33

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE CHARAKTERYZUJĄCE WSKAŹNIKI
-ciężar objętościowy odpadów (kg/m3)
-frakcje (analiza sitowa): 0-10, 10-40, 40-100 i powyżej 100 mm
-skład grupowy, który obejmuje podział na 10 podstawowych grup materiałów
WSKAŹNIKI WŁAŚCIWOŚCI PALIWOWYCH
-zawartość wody (wilgotność) przyjmowane odpady z wilgocią niższą niż 95% wilgoci z wyjątkiem szlamu, -części palne, -części niepalne
-części lotne, -ciepło spalania, -wartość opałowa, -składniki agresywne (SO2, HCl, N2O5), -skład elementarny części palnych (C, H, S, N, Cl, O)
WSKAŹNIKI WŁAŚCIWOŚCI NAWOZOWYCH
-ogólna zawartość sub. Organicznych, -zawartość węgla, -zawartość azotu, -zawartość fosforu, -zawartość potasu,-zawartość metali ciężkich (Cd, Pb, Ni, Hg, Cr, Zn, Cu)
TYPY ŚRODOWISKA MIEJSKIEGO
Typ I- zabudowa wysoka (wielokondygnacyjna, zabudowa osiedlowa) z pełnym wyposażeniem techniczno- sanitarnym budynków i z podstawowym nasyceniem usługami, Typ II- zwarta zabudowa dzielnic śródmiejskich o dużym nasyceniu usługami, mieszane sposoby ogrzewania budynków, zróżnicowane wyposażenie w urządzenia techniczno sanitarne, Typ III- zabudowa jednorodzinna (podmiejska, osiedlowa lub rozproszona) domy z ogródkami. Każdy obywatel jest zobowiązany do posiadania pojemnika na odpady (0,11 lub 0,12 m3 pojemnik domek)
WSKAŹNIKI NAGROMADZANIA
-wskaźnik nagromadzania obj. 1,35 m3/mieszk/rok, -wskaźnik nagromadzenia wagowy 250 kg/mieszk/rok dla małych miast i osiedli 200 kg/mieszk/rok, a dla dużych do 300 kg/mieszk/rok
OGÓLNE STWIERDZENIA
-właściwości technologiczne odpadów miejskich ulegają ciągłym zmianą ( brak stałych właściwości)
- zmiany właściwości odpadów są rożne i zależne od typu środowiska miejskiego
-podstawowym źródłem informacji o właściwościach odpadów są badania prowadzone w cyklu rocznym (badane bo są zmiany składu)
-projektowanie zakładów unieszkodliwiania powinno być oparte na konkretnych, przeprowadzonych dla danego miasta wynikach badań
-projektując dla każdego miasta zasady gospodarki odpadami, należy brać pod uwagę ich zróżnicowane właściwości technologiczne i możliwości stosowania różnych metod lub technologii utylizacji odpadów z poszczególnych środowisk miasta



SYSTEMY GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI, SKŁADOWANIE ODPADÓW NA SKŁADOWISKACH. BUDOWA SKŁADOWISK
Składowisko odpadów- prawnie zlokalizowany i urządzony obiekt inżynierski, przeznaczony do deponowania odpadów o znanych właściwościach, gwarantujących ich bezpieczne gromadzenie przy minimalizacji wynikających z niego dla ochrony środowiska naturalnego zagrożeń
Na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne można składować
-odpady bytowo gospodarcze, *odpady rolnicze *odwodnione osady ściekowe *żużel, popiół, klinkier, gruz budowlany ( te pozostawiamy i dajemy, jako przesypkę (zamiast piasku np.) *odpady wielkogabarytowe
Na składowiskach odpadów zakazuje się składowania odpadów
-występujących w postaci ciekłej ( powyżej 95% wody) z wyłączeniem szlamu, -o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub łatwopalnych, -zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych
-powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalności dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na środowisko jest nieznane, -opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o śr. Zewnętrznej większej niż 1400 mm

LOKALIZACJA SKŁADOWISK ODPADÓW KOMUNALNYCH
Czynniki lokalizacji składowisk odpadów komunalnych:
-niski poziom wód gruntowych (poziom wody niżej niż 1m pod składowiskiem [najniższym punktem])
-grunty o małej przepuszczalności w podstawie (gliny, iły itp.) o współczynniku filtracji

-naturalną ochronę otoczenia składowisk (lasy lub obszary zalesione (10m))
-nieznaczną odległość od miejsc powstania odpadów
-korzystny układ komunikacyjny dla wszystkich użytkowników składowiska
-odpowiednią odległość od terenów zamieszkałych, rekreacyjno- wypoczynkowych i przyrodniczych, podlegających specjalnej ochronie
-akceptacja społeczna
1.Składowiska odpadów niebezpiecznych i składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne nie mogą być lokalizowane:
*w strefach zasilania głównych i użytkowych zbiorników wód podziemnych * na obszarach otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody *na obszarach lasów ochronnych *w dolinach rzek, w pobliżu zbiorników wód śródlądowych, na terenach źródliskowych, bagiennych i podmokłych, w obszarach mis jeziornych i ich strefach krawędziowych, na obszarach bezpośredniego bądź potencjalnego zagrożenia powodzią w rozumieniu przepisów prawa wodnego
*w strefach osuwisk i zapadlisk terenu, w tym powstałych w wyniku zjawisk krasowych, oraz zagrożonych lawinami *na terenach o nachyleniu powyżej 10° *na terenach zagrożonych glacitektonicznie lub tektonicznie, poprzecinanych uskokami, spękanych lub uszczelinowaconych
*na terenach wychodni skał zwięzłych porowatych, skrasowiałych i skawernowanych *na glebach klas bonitacji I i II *na terenach, na których mogą wystąpić deformacje ich powierzchni na skutek szkód górniczych *na obszarach ochrony uzdrowiskowej *na obszarach górniczych utworzonych dla kopalin leczniczych

KLASYFIKACJE SKŁADOWISK ODPADÓW KOMUNALNYCH I ICH USZCZELNIANIE
*kategoria I- składowisko gromadzące odpady nieaktywne, z których nie lugują się sub. zagrażające gruntom, wodom gruntowym (odpady budowlane, górnicze)* kategoria II- składowiska odpadów komunalnych- są to składowiska bioreaktory, w których odbywają się procesy biologicznej i chemicznej przemiany odpadów * kategoria III- składowiska odpadów przemysłowych powstałych w procesach przetwórczych o różnej klasie szkodliwości
SKŁADOWISKA POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI DZIELI SIĘ NA
-małe
-średnie
-duże
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA UWARUNKOWANIA KRAJOBRAZOWE ORAZ WYSOKOŚĆ UKSZTAŁTOWANIA NAD TERENEM
-niskie 2-4 m nad poziomem otaczającego terenu, -średnie 4-12 m nad poziomem otaczającego terenu, -wysokie powyżej 12m nad poziomem otaczającego terenu
ZE WZGLĘDU NA UKSZTAŁTOWANIE WYSYPISKA
-podpoziomowe ( w starych wyrobiskach i obniżeniach terenu, do powierzchni terenu)
-nadpoziomowe (na terenie płaskim) -przyskarpowe (oparte o zbocza)-mieszane
USZCZELNIENIA
Uszczelnienie naturalne- naturalne warstwy geologiczne gruntów spoinowych zalegające na danym obszarze o odpowiednich właściwościach (współczynnik filtracji k<1,9*10^-9) i miąższości (powyżej 3,0m) a zwierciadło wody gruntowej zalega minimum 1m poniżej spodu składowiska warstwa ta powinna być ciągła i nie powinna zawierać uprzywilejowanych dróg przepływu takich, jak: szczeliny, spękania i otwory po korzeniach lub zwierzętach
Uszczelnienie mineralne- stosuje się gdy w pobliżu miejscowe grunty nadają się do wykorzystania wykładzin warstwowych
Na uszczelnieniach mineralne stosuje się  następujące rodzaje gruntów:
-grunty spoiste np. iły, gliny zwięzłe
- grunty spoiste z domieszką gruntów piaszczysto-żwirowych (części ilastych powyżej 60%)
-przepuszczalnie lub bardzo przepuszczalne piaski po ich uzdatnianiu
Współczynnik filtracji k<1*10-9 m/s ( aby go osiągnąć w gruntach przepuszczalnych dodaje się środki uszczelniające- bentonit, mączkę iłową, szkło wodne)
Grunty nie powinny zawierać części organicznych powyżej 5% węglany wapnia powyżej 30%
Uszczelnienia sztuczne- gotowe wykładziny z folii (polietylenowych, polipropylenowych, PCV), pap bitumicznych, geomembran, mat bentonitowych (od pół do półtora milimertra grubość foli szerokość 0,5-1,5 m ne są sklejane tylko zgrzewane)




BUDOWA SKŁADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH
Powierzcznia składowiska w [ha]


Gdzie: Qa- roczne nagromadzenie odpadów średnio dla roku środkowego przewidywanego okresu użytkowania obiektu: wartość tę dla danego roku oblicza się mnożąc przewidywalną liczbe mieszkańców przez przyjęty dla tego roku jednostkowy wskaźnik nagromadzenie w m3/M [m3/a], t- okres obliczeniowy (a), H- globalna wysokość złoża odpadów
Kc- współczynnik zapotrzebowania na powierzchnię całkowitą uwzględniający zagospodarowanie terenu, pasy zieleni ochronnej, drogi dojazdowe, wartość współczynnika zależy od wielkości składowiska i okresu eksploatacji (1,5-2), -kzo- współczynnik zagęszczenia odpadów w złożu składowanym

Współczynnik zagęszczenia odpadów na wysypisku, którego wartość zależy od przyjętej technologii wynosi
-przy naturalnym osiadaniu do 1,5, -przy ugniataniu spycharkami do 2,5, -przy ugniataniu kompaktorem do 3,5

Jednostkowa pojemność składowiska odpadów

Gdzie:
Vj- jednostkowa pojemność składowiska odpadów m3/M, Qj- jednostkowa dobowa masa odpadów, która ma być składowana na składowisku kg/M, G- gęstość nasypowa odpadów po rozładowaniu samochodu śmieciarki kg/m3, P stopień zagęszczenie w %
Vjp- objętość materiału przykrywającego m3/M, t- liczba dni w roku

Etapy postępowania podczas składowania odpadów na składowisku. Grubość warstwy w cm
- ugniatanie warstwami, 3-5 jazd ubijarką zagęszcza odpady, co najmniej 50%
- i przykrywanie warstwy odpadów materiałem nieaktywnym ( na zakończenie dnia roboczego) na ostateczną warstwę przykrywającą daje się ziemię urodzajną odpowiednią dla wegetacji roślin, całkowita wysokość jednej warstwy odpadów i materiału przykrywającego wynosi 2-3m





























 

Gospodarka odpadami ściąga

1. Zasada bliskości w polskiej gospodarce odpadami wg ustawy o odpadach
2. Co to są odpady komunalne?
3. Co to jest opłata produktowa i dla jakich odpadów jest stosowana?
4. Co to jest zapobieganie wytwarzaniu odpadów i jakie obejmuje działania?
5. Co to jest odbieranie odpadów komunalnych?
6. Jakie trzy podstawowe wymagania musi spełnić gospodarka odpadami, aby uznać że jest zrównoważona?
7. Jakie są cele sortowania odpadów?
8. Jakie główne procesy jednostkowe mają zastosowanie w sortowniach odpadów komunalnych?
9. Hierarchia postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji wg projektu dyrektywy o bioodpadach
10. Sposoby napowietrzania masy kompostowej
11. Główne składniki i główne właściwości gazu fermentacyjnego
12. Główne składniki bilansu energetycznego tlenowego i beztlenowego przetwarzania odpadów organicznych
13. Główne czynniki wpływające na wartość opałową odpadów komunalnych
14. Czy paliwa z odpadów są odpadami?

15. Zasada bliskości w europejskiej gospodarce odpadami wg dyrektywy ramowej

16. Jakie właściwości mogą wykazywać odpady niebezpieczne ?

17. Jakie odpady objęte są zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wyrób

18. Jakie zastosowanie ma LCA w gospodarce odpadami

19. Jakie są główne zasady gospodarki odpadami?

20. Co to jest katalog odpadów i jakie są główne kryteria systematyki odpadów w katalogu?

21. Co to jest pozytywne i negatywne sortowanie odpadów?

22. Jakie odpady nadają się do ręcznego sortowania?

23. Zasadnicze różnice pomiędzy kompostowaniem i fermentacją

24. Cele biologicznego przekształcania odpadów

25. Główne cechy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

26. Dlaczego proces fermentacji jest trudniejszy do kontroli niż proces kompostowania?

27. W jakich instalacjach prowadzi się termiczne przekształcanie odpadów w celu unieszkodliwiania oraz w celu odzysku energii?

28. Jakie są główne typy urządzeń do kompostowania odpadów?

29. Zasada samowystarczalności w polskiej gospodarce odpadami wg ustawy o odpadach

30. Co to są odpady obojętne

31. Na czym polega rozszerzona odpowiedzialność producenta za wyrób?

32. Co to jest zintegrowana gospodarka odpadami?

33. Wymagane terminy i poziomy redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

1. Jakie są dwa znaczenia pojęcia zbieranie odpadów

35. Jakie są dwa główne systemy zbierania i odbierania odpadów od mieszkańców?

36. Czym różni się recykling organiczny od biologicznego unieszkodliwiania odpadów?

37. Zakresy temperatur procesu kompostowania ze względu na higienizację oraz maksymalizację szybkości biodegradacji

38. Jakie są główne składniki gazów odlotowych z kompostowni i z instalacji fermentacji?

39. Czym różni się fermentacja „sucha” od „mokrej”?

40. Czym różni się spalanie od pirolizy odpadów?

41. Podstawowe metody oczyszczania gazów odlotowych ze spalarni odpadów

42. Do czego służy biofiltr w zakładach biologicznego przekształcania odpadów?

43. Kto jest odpowiedzialny za gospodarowanie odpadami?

44. Rodzaje i cele planów gospodarki odpadami w Polsce

45. W jakim celu wytwarza się paliwa z odpadów?

46. Jakie są wymagania dotyczące recyklingu w 2020 roku wg nowej dyrektywy ramowej o odpadach?

47. Kiedy odpad przestaje być odpadem?

48. Co to są produkty uboczne i jakie muszą spełniać wymagania?

49. Hierarchia postępowania z odpadami wg nowej dyrektywy ramowej o odpadach.

50. Czym różni się dyrektywa od regulacji (rozporządzenia) w prawie UE?

1.Zasada bliskości w polskiej gospodarce odpadami wg ustawy o odpadach. 1)Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstania. 2) Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu powstania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione.3) Niesegregowane odpady komunalne, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych oraz komunalne osady ściekowe powinny być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione na obszarze tego województwa, na którym zostały wytworzone, w instalacjach spełniających wymagania najlepszej dostępnej techniki lub w miejscach najbliżej położonych miejsca ich wytworzenia. Na terenie innego województwa jeżeli jest bliżej.

2.Co to są odpady komunalne? Odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

3. Co to jest opłata produktowa i dla jakich odpadów jest stosowana? opłatę produktową - rozumie się przez to opłatę obliczaną i wpłacaną za opakowania w przypadku sprzedaży produktów w tych opakowaniach, a także opłatę obliczaną i wpłacaną w przypadku sprzedaży akumulatorów niklowokadmowych, ogniw i baterii galwanicznych, opon, lamp wyładowczych, olejów smarowych oraz urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, wymienionych w załącznikach nr 1-3 do ustawy.

4. Jakie są wymagane metody unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych?

Odpady medyczne – odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Odpady medyczne i weterynaryjne mogą być unieszkodliwiane w jeden z następujących sposobów: 1) termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie 2) przez autoklawowanie 3) dezynfekcję termiczną 4) działaniem mikrofalami 5) obróbki fizyczno-chemicznej innej niż wymieniona w pkt 2—4

5. Co to jest odbieranie odpadów komunalnych? Odbieranie odpadów – dotyczy wyłącznie odpadów komunalnych. Jest to opróżnianie pojemników z odpadów i ich załadunek do samochodów transportujących odpady do instalacji odzysku i/lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Wymaga zezwolenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

6. Jakie trzy podstawowe wymagania musi spełnić gospodarka odpadami, aby uznać że jest zrównoważona? 1) filar ekonomiczny [koszty gospodarki odpadami musza być akceptowane przez każdego obywatela(każdego musi być na to stać) (1-1,5%dochodów max)] 2) filar społeczny [akceptowanie społeczne to tez rozmieszczenie pojemników na odpady (nie może być za daleko)] 3) filar środowiskowy [nie może powodować przekroczenia dopuszczalnych emisji do środowiska]

7. Jakie są cele sortowania odpadów? odzysk np. papieru, szkła, tworzyw sztucznych, metali. oszczędności ekonomiczne, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko komunalne, zmniejszenie szkodliwości odpadów trafiających na składowisko komunalne

8. Jakie główne procesy jednostkowe mają zastosowanie w sortowniach odpadów komunalnych? Procesy jednostkowe mechanicznego sortowania odpadów można podzielić na 4 podstawowe grupy: a) procesy, w których uzyskuje się zwiększenie powierzchni właściwej odpadów np. rozdrobnienie, b) procesy, w których uzyskuje się zmniejszenie powierzchni właściwej odpadów np. zagęszczenie, prasowanie, c) procesy rozdzielania odpadów według wielkości ziaren- przesiewanie, d) procesy sortowania według rodzaju materiału np. magnetyczne wydzielanie metali.

9.Hierarchia postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji wg projektu dyrektywy o bioodpadach.

od gory trojkat- \ /Unikanie wytwarzania odpadów ; Minimalizacja ilości odpadów; Odzysk (recykling); Unieszkodliwianie; Bezpieczne składowanie

10. Sposoby napowietrzania masy kompostowej. Praktyczne napowietrzanie masy kompostowej, ułożonej w pryzmy na otwartej przestrzeni, uzyskuje się przy zastosowaniu: mechanicznego przerzucania, różnych wielokrotności przerzucań, otworów wentylacyjnych i sprężonego powietrza. Napowietrzanie: - przez przerzucanie - pryzmy z rurami perforowanymi umieszczonymi w poprzek lub wzdłuż - napowietrzanie wieżowe - poprzez odsysanie ciepłych gazów z dna komór

11. Główne składniki i główne właściwości gazu fermentacyjnego Gaz fermentacyjny, nazywany potocznie biogazem, powstaje w wyniku fermentacji metanowej. Ilość i skład gazu zależy przede wszystkim od ilości i rodzaju zw. organicznych poddawanych procesowi fermentacji oraz od warunków technicznych takich jak temperatura procesu. Gaz fermentacyjny oprócz metanu i dwutlenku węgla, zawiera: siarkowodór, wodór, tlen, azot i inne. Właściwości gazu: degradacja strefy korzeniowej, osiadanie, wybuchy, pożary, nieprzyjemny zapach, niedotlenienie, działanie toksyczne, zanieczyszczenie wód i powietrza.

12. Główne składniki bilansu energetycznego tlenowego i beztlenowego przetwarzania odpadów organicznych. Energia, którą najłatwiej wykorzystać jest energia pochodząca z biogazu powstałego w procesie beztlenowym. Podczas procesu tlenowego głównie wydziela się ciepło, które jest w małym stopniu wykorzystywane np. do podgrzewania gleby w szklarniach. Metoda tlenowa- Produkowane ciepło nie znajduje zastosowania; beztlenowa - Uzysk metanu, wykorzystanie w elektrociepłowniach, produkcja prądu

13. Główne czynniki wpływające na wartość opałową odpadów komunalnych -zawartość wody (wilgotność), -części palne, -części niepalne, -części lotne, -ciepło spalania, -wartość opałowa (w tym robocza) -składniki agresywne (SO2, HCI, N2O5), -składniki elementarne części palnych (C, H, S, N, CI, O). Sporadycznie oznacza się również: temperaturę mięknięcia i topnienia popiołu, a także skład chemiczny pozostałości po spaleniu.

14. Czy paliwa z odpadów są odpadami? Efektem działania zakładów, poza innymi produktami, winno być paliwo możliwe do wykorzystania w procesach przemysłowych jako równoprawne paliwo odnawialne stosowane w procesach spalania lub współspalania. Procesy tworzenia biegnące według określonych receptur, uznać należy za Procesy formowania paliw, podczas gdy paliwa formowane to substancje palne utworzone na bazie paliw naturalnych, sztucznych, substancji palnej rożnego pochodzenia

Spalarnia odpadów – zakład lub jego część, których głównym celem jest wytwarzanie energii lub produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów, instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych

15. Zasada bliskoci w europejskiej gospodarce odpadami wg dyrektywy ramowej Sieć urządzeń musi umożliwiać unieszkodliwianie odpadów w jednym z najbliższych urządzeń, za pomocą najodpowiedniejszych metod i technologii w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego oraz zdrowia publicznego.

16. Jakie właściwości mogą wykazywać odpady niebezpieczne ? Odpady niebezpieczne pochodzą głównie z przemysłu, rolnictwa, transportu, służby zdrowia i laboratoriów. Do tej grupy zalicza się też część odpadów komunalnych. Posiadają one cechy wyróżniające je od innych odpadów: - palność (podatność odpadów do zapłonu i palenia się trwałym i silnym płomieniem) - korozyjność ( niszczenie materiałów konstrukcyjnych) - reaktywność (zdolność do eksplozji, wydzielania toksycznych gazów, reakcji cheicznych pomiędzy odpadami, a środowiskiem) - ekotoksyczność (procesy jak wyżej, ale wolniejsze) - inne właściwości, np. żrące, zakaźne, rakotwórcze, drażniące, mutagenne, utleniające, działające na rozrodczość.

17. Jakie odpady objęte są zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wyrób.

Przykłady odpowiedzialności producenta Opakowania i odpady opakowaniowe; Specyficzne wyroby – akumulatory, ogniwa i baterie galwaniczne; Oleje smarowe; Lampy wyładowcze (bez świetlówek kompaktowych); Opony; Producent ma obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu odzysku i recyklingu w/w odpadów opakowaniowych i poużytkowych

18. Jakie zastosowanie ma LCA w gospodarce odpadami. LCA– ocena cyklu życia. Jest to technika z zakresu procesów zarządczych, mająca na celu ocenę potencjalnych zagrożeń środowiska. Istotą tej metody jest nastawienie nie tylko na ocenę wyniku końcowego danego procesu technologicznego, ale także oszacowanie i ocena konsekwencji całego procesu dla środowiska naturalnego.Zalety metody LCA- Brak pominięcia jakiegokolwiek etapu istnienia wyrobu. Uwzględnienie najważniejszych ekosystemów i ich elementów umożliwia pełną ocenę wpływu na środowisko. Metoda ta uwzględnia powstawanie zanieczyszczeń. . W oparciu o wyniki badań LCA można efektywnie rozporządzać surowcami naturalnymi redukując optymalnie ich konsumpcję przy zachowaniu wystarczającej podaży dóbr i usług.

19. Jakie są główne zasady gospodarki odpadami? Zasada samowystarczalności i bliskości Zakaz mieszania roznych odpadow

20. Co to jest katalog odpadów i jakie są główne kryteria systematyki odpadów w katalogu? Katalog odpadów określający grupy, podgrupy i rodzaje odpadów oraz ich kody wraz z listą odpadów niebezpiecznych zawiera załącznik do rozporządzenia. Listę odpadów niebezpiecznych ustala się poprzez oznakowanie odpadów niebezpiecznych w katalogu odpadów indeksem górnym w postaci gwiazdki "*" przy kodzie rodzaju odpadów.

21. Co to jest pozytywne i negatywne sortowanie odpadów? Sortowanie pozytywne – określony materiał jest wydzielany z odpadów, głównym celem jest uzyskanie materiału o wysokiej czystości, Sortowanie negatywne – wydzielenie zanieczyszczeń (np. odpadów niebezpiecznych) ze strumienia sortowanych odpadów

22. Jakie odpady nadają się do ręcznego sortowania? tworzywa sztuczne, folie, pety, opakowania papierowe metale kolorowe szkło

23. Zasadnicze różnice pomiędzy kompostowaniem i fermentacją Fermentacja tym różni się od kompostowania, że prowadzona jest w zamkniętych komorach bez dostępu powietrza. Temperatura podczas fermentacji wynosi ok. 35 oC lub ok. 55 oC. W rezultacie produktami rozkładu substancji organicznych są biogaz i naturalny nawóz. 2.Kompostowanie zalicza się do wysokosprawnych technologii przetwarzania bioodpadów od ponad 30 lat. proces fermentacji odznacza się mniejszą energochłonnością, brakiem strat ciepła dzięki zagospodarowaniu biogazu jako nośnik energii, możliwością zagospodarowania wytwarzanego produktu stałego jako nawóz, lepszymi warunkami oczyszczania produktów końcowych, mniejszą terenochłonnością oraz uciążliwością dla środowiska

24. Cele biologicznego przekształcania odpadów - zmniejszenie masy i objętości odpadów oraz zawartości w nich wody; - stabilizacja substancji organicznej- rozkład substancji łatwo rozkładalnej z wytworzeniem prostych produktów utlenionych lub zredukowanych i wydzieleniem energii cieplnej oraz przemianą pozostałych związków organicznych w substancje względnie stabilne w środowisku -higienizacja(częściowa lub daleko zaawansowana), polegająca na zmniejszeniu liczebności mikroorganizmów chorobotwórczych; -wytworzenie produktów przydatnych do wykorzystania, takich jak: biogaz, kompost, materiał przefermentowany.

25. Główne cechy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wysoka wilgotność, przekraczająca na ogół 60 % i sięgająca 95-99 % w przypadku nie odwodnionych osadów ściekowych; bardzo wysoka zawartość rozkładalnej substancji organicznej, wynosząca od 60 % sm do ponad 90 % sm, z reguły niska zawartość metali ciężkich (za wyjątkiem osadów ściekowych, zwłaszcza pochodzących terenów aglomeracji silnie uprzemysłowionych, o niskim stopniu kontroli ścieków przemysłowych usuwanych do kanalizacji miejskich); niestabilna struktura (za wyjątkiem odpadów drzewnych – zarówno z pielęgnacji terenów zielonych, jak i ze źródeł przemysłowych); z reguły znaczny udział azotu w stosunku do węgla organicznego, najczęściej iloraz C/N wynosi poniżej 20; obecność mikroorganizmów chorobotwórczych w wielu rodzajach odpadów (osadach ściekowych, biofrakcji odpadów komunalnych, odchodach zwierzęcych, niektórych odpadach przemysłowych).

26. Dlaczego proces fermentacji jest trudniejszy do kontroli niż proces kompostowania?

pH optimum 7,0 zakres 6,0-8,0 korekta pH wapnem Bakterie metanowe - długi czas generacji 4-6 dni dla podwojenia biomasy - wraŜliwe na zmiany środowiska (pH, temp.), - zaszczepianie WKF fermentującym osadem Warunki procesowe – substancje szkodliwe • Nadmierne zasolenie, • Metale ciężkie • Wysokie stęŜenie amoniaku (inhibicja wewnętrzna)

27. W jakich instalacjach prowadzi się termiczne przekształcanie odpadów w celu unieszkodliwiania oraz w celu odzysku energii? Piece cementowe: obrotowe, szybowe. Piece wapiennicze: szybowe, obrotowe, z ruchomym rusztem. Wielkie piece, piece konwertorowe, piece obrotowe do utlenienia rud. Kotły energetyczne i przemysłowe: rusztowe, pyłowe, fluidalne, kotły regeneracyjne (sodowe). Piece do wypalania cegły. Baterie koksownicze. Domowe instalacje i urządzenia centralnego ogrzewania, kuchnie i piece

28. Jakie są główne typy urządzeń do kompostowania odpadów?

kompostery do indywidualnego kompostowania przez mieszkańcow biofrakcji odpadow domowych, odpadow

ogrodowych, itp. A.2. lokalne kompostownie, obsługujące przewaŜnie małe osiedla, części miast, wydzielone obiekty (np. parki i tereny zielone w miastach) przeznaczone zwłaszcza dla selektywnie gromadzonej biofrakcji, odpadow zielonych, itp. A.3. regionalne (miejskie) zakłady mechaniczno- biologicznej przerobki odpadow komunalnych dostarczanych z roŜnych źrodeł. instalacje pryzmowe z przemieszczaniem materiału 2. instalacje z pryzmami statycznymi 3. instalacje reaktorowe (z reaktorami zamkniętymi i wymuszonym napowietrzaniem),

29. Zasada samowystarczalności w polskiej gospodarce odpadami wg ustawy o odpadach

Państwa Członkowskie, w przypadku gdy jest to niezbędne lub zalecane, podejmują właściwe środki w celu stworzenia odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, uwzględniając najlepsze dostępne technologie nie powodujące nadmiernych kosztów. Sieć musi umożliwiać Wspólnocie jako całości samowystarczalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów, a Państwom Członkowskim stopniowe osiąganie tego celu indywidualnie, biorąc pod uwagę warunki geograficzne lub potrzebę specjalistycznych urządzeń dla niektórych rodzajów odpadów.

30. Co to są odpady obojętne odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym, są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zaniecz środowiska lub zagrożenia dla ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, gleby i ziemi.

31. Na czym polega rozszerzona odpowiedzialność producenta za wyrób? Odpowiedzialność za cały cykl życia produktu i oddziaływania produktu na środowisko we wszystkich etapach jego życia Dobór odpowiednich materiałów i surowców oraz metod wytwarzania produktu minimalizujących wytwarzanie odpadów po zużyciu produktu oraz umożliwiających ponowne użycie danego wyrobu Zasada take-back tj. powrotu wyrobu do producenta po zużyciu.

32. Co to jest zintegrowana gospodarka odpadami? Zintegrowana gospodarka odpadami jest procesem systematycznego wdrażania rozwiązań organizacyjnych technologicznych i strategicznych, zapewniających minimalizację wytwarzania odpadów oraz racjonalny odzysk lub unieszkodliwianie wszystkich wytwarzanych odpadów przy spełnieniu wymagań ochrony środowiska oraz minimalizacji całkowitych kosztów.

33. Wymagane terminy i poziomy redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. W ślad za dyrektywą składowiskową (1999/31 EC) mówiąca o ilości odpadów biologicznie rozkładalnych, których ilość należy zmniejszać: 2010 r. do 75%; 2013 do 50%; 2020 do 35% w stosunku do 1995 roku (polska ma ulgę).

34. Jakie są dwa znaczenia pojęcia zbieranie odpadów - każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Pod pojęciem zbierania odpadów kryje się nie tylko dosłowne „zbieranie” (magazynowanie) odpadów, lecz również równoczesna ich segregacja, znacznie ułatwiająca transport i kolejne etapy utylizacji lub unieszkodliwiania.

35. Jakie są dwa główne systemy zbierania i odbierania odpadów od mieszkańców? Selektywny system zbierania odpadów polega na sortowaniu odpadów u źródła, tj. oddzielaniu poszczególnych asortymentów i składowaniu ich w odrębnych pojemnikach lub workach. W zależności od przyjętego w danej miejscowości sposobu odbioru odpadów, mogą być stosowane następujące systemy: * dwupojemnikowy, w którym oddzielnie składa się odpady organiczne i pozostałe odpady * wielopojemnikowy w którym segreguje się odpady na: organiczne, makulaturę i szmaty oraz szkło, tworzywa sztuczne i metale * workowy gdy w foliowych kolorowych workach segreguje się odpady podobnie jak w systemie wielopojemnikowym. * jednopojemnikowy w którym wszystkie rodzaje odpadów składowane są do jednego pojemnika.

36. Czym różni się recykling organiczny od biologicznego unieszkodliwiania odpadów? Recykling organiczny - rozkład biologiczny odpadów w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorga. Do utylizacji odpadów organicznych mogą być stosowane metody biologiczne – tlenowe (kompostowanie), beztlenowe (fermantacja) oraz ich kombinacja. Odpady łatwo rozkładalne biologicznie, o dużej wilgotności mogą stwarzać problemy podczas kompostowania, ponieważ prowadzą do powstawania stref beztlenowych wewnątrz kompostującego złoża. Z ogólnej masy odpadów biologicznie rozkładalnych od 1/2 do 2/3 odpadów nadaje się bardziej do fermentacji niż do kompostowania

37. Zakresy temperatur procesu kompostowania ze względu na higienizację oraz maksymalizację szybkości biodegradacji Kryteria wyboru temperatury procesu: • Higienizacja (wysokie temperatury są efektywne), • Stabilizacja substancji organicznej (wysokie temperatury powodują inhibicję procesu). Praktyczne zakresy temperatur (kompromis):> 55 oC dla maksymalizacji higienizacji 45- 55 oC dla maksymalizacji szybkości biodegradacji 35 – 40 oC dla maksymalizacji różnorodności mikroorganizmów

38. Jakie są główne składniki gazów odlotowych z kompostowni i z instalacji fermentacji? Nieoczyszczony biogaz składa się w ok. 65% (w granicach 50-75%) z metanu i w 35% z dwutlenku węgla oraz domieszki innych gazów (np. siarkowodoru, tlenku węgla), CH4, CO2, N2, H2, H2S,O2

39. Czym różni się fermentacja „sucha” od „mokrej”? Fermentacja „sucha” – odpady w stanie naturalnym, bez nawilżania, wilgotność 60-80 %; proces porcjowy. Fermentacja „mokra” – odpady roztwarzane z wodą – wilgotność > 85 %; proces ciągły, większa szybkość rozkładu

40. Czym różni się spalanie od pirolizy odpadów? Spalanie to szybko przebiegający egzotermiczny proces utleniania. Prowadzony w piecach rusztowych jest kombinacją nakładających się na siebie szeregu procesów. Produktami spalania odpadów stałych są dwutlenek węgla i para wodna. Sam proces zależy od ilości paliwa, wielkości frakcji. Piroliza (odgazowanie) to endotermiczny proces transformacji termicznej bogatych w węgiel substancji organicznych, który odbywa się w temp. 200-800, w środowisku całkowicie pozbawionym w tlen. Metoda ta może być wykorzystywana do wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej. W porównaniu ze spalaniem, powstająca energia użyteczna jest znacznie mniejsza, ponieważ węgiel jest zamieniany w koks. Sporą jednak część można odzyskać ze spalania gazów. Szacunkowo piroliza jest 10-15% droższa od rozwiązania klasycznego.

41. Podstawowe metody oczyszczania gazów odlotowych ze spalarni odpadów Suche oczyszczanie gazów odlotowych wykorzystywane jest do usuwania gazów kwaśnych jak: SO2 lub HCl. Stosuje się je gdy zawartość chloru w gazach spalinowych nie przekroczy 2% Proces przebiega na sucho lub w niektórych przypadkach, aby zwiększyć efektywność procesu, dodaje się wodę w postaci gazowej, która wcześniej odparowała ze strumienia gazów spalinowych. Zastosowanie oczyszczania na sucho nie wymaga komina ani nie powstają ścieki. Oczyszczanie gazów spalinowych na mokro wykorzystywane jest do usuwania ze strumienia gazowego substancji szkodliwych oraz partykuł jak pył. Ponieważ istnieje duże ryzyko zatkania filtrów workowych substancjami ubocznymi zaleca się stosowanie takiego rozwiązania gdy zawartość chloru jest większa niż 2%. Polega ono na kontakcie związków szkodliwych lub partykuł z roztworem oczyszczającym.

42. Do czego służy biofiltr w zakładach biologicznego przekształcania odpadów? Filtr biologiczny do oczyszczania powietrza przeznaczony jest do usuwania lotnych zanieczyszczeń powietrza. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego złoża filtracyjnego zasiedlonego przez mikroorganizmy możliwa jest całkowita redukcja organicznych i nieorganicznych związków węgla, siarki i azotu takich jak: amoniak, siarkowodór, merkaptany, aminy, aldehydy, ketony, kwasy tłuszczowe, itp. Wymienione substancje wchodzą w skład odorów wydostających się z budynków przekształcania odpadów. Zastosowanie biofiltru eliminuje uciążliwą dla otoczenia emisję zanieczyszczeń, co w praktyce oznacza zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko.

43. Kto jest odpowiedzialny za gospodarowanie odpadami? Organy odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami: Minister Środowiska Zarządy Województw Wojewodowie Starostowie Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast Rządy gmin. Na każdym szczeblu państwowym powstają plany gospodarki odpadami. Wszystkie są podporządkowane prawom ustalonym prze UE.

44. Rodzaje i cele planów gospodarki odpadami w Polsce, plan krajowy wojewódzki powiatowy gminny CELE _realizacja zadań określonych w polityce ekologicznej _ realizacja zasad gospodarowania odpadami _ stworzenie zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach

45. W jakim celu wytwarza się paliwa z odpadów? W procesach fermentacji odpadów biologicznych wytwarza się gaz, który ma szerokie zastosowanie w gospodarstwach i przedsiębiorstwach rolniczych.. Zamiast bezproduktywnie spalać biogaz powstający w procesie kompostowania odpadów, można go wykorzystać jako paliwo dla silników gazowych stosowanych w układach wytwarzania energii elektrycznej. Biogaz o dużej zawartości metanu (powyżej 40%) może być wykorzystany do celów użytkowych, głownie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych.

46. Jakie są wymagania dotyczące recyklingu w 2020 roku wg nowej dyrektywy ramowej o odpadach? Do 2020 r. ponownemu wykorzystaniu lub recyklingowi naleŜy poddać, w wysokości co najmniej 50% wagowych, materiały odpadowe, takie jak: – papier, – metale, – tworzywa sztuczne – szkło pochodzące z gospodarstw domowych oraz moŜliwie z innych podobnych strumieni odpadow.

47. Kiedy odpad przestaje być odpadem? Niektore rodzaje odpadow przestają być odpadami, gdy zostały poddane procesom odzysku/recyklingu i spełniają kryteria: – dana substancja jest powszechnie stosowana do konkretnych celow – istnieje rynek lub popyt na nią – spełnia wymagania techniczne – jej zastosowanie nie prowadzi do niekorzystnych skutkow dla środowiska

48. Co to są produkty uboczne i jakie muszą spełniać wymagania? Substancje lub produkty uboczne powstające w wyniku procesu produkcyjnego, ktorego głownym celem nie jest ich produkcja mogą być uznane za produkty uboczne, jeśli: – Ich dalsze wykorzystanie jest pewne – Mogą być wykorzystane bezpośrednio (bez dalszego przetwarzania) – Są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego – Dalsze ich wykorzystanie jest zgodne z prawem – tzn. nie prowadzi do niekorzystnego oddziaływania

49. Hierarchia postępowania z odpadami wg nowej dyrektywy ramowej o odpadach. – Zapobieganiem– Przygotowanie do ponownego uzycia – Recykling – Inne metody odzysku, np.odzysk energi– Unieszkodliwianie

Hierarchia postępowania z odpadami dalej obowiązuje, ale dla niektorych strumieni mozliwe odstąpienie od niej jeśli jest to uzasadnione zastosowaniem myślenia o cyklu zycia (LCA)

50. Czym różni się dyrektywa od regulacji (rozporządzenia) w prawie UE? Rozp- Swoim charakterem zbliżone są do ustaw polskiego porządku prawnego, pełnią rolę ujednolicającą przepisy prawa w krajach wspólnotowych UE, mają charakter wiążący, zasięg ogólny oraz abstrakcyjny. Podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE. Każde rozporządzenie wchodzi w życie w terminie w nim zawartym. Obowiązują bezpośrednio, to znaczy, że nie wymagana jest dodatkowo transpozycja zawartego w rozporządzeniach prawa do krajowych porządków prawnych ani inne dodatkowe działanie legislacyjne. Dyr.- Mają charakter wiążący, zaś adresatami dyrektyw mogą być wyłącznie państwa członkowskie UE. Wiążą wyłącznie co do rezultatu, państwo członkowskie ma swobodę wyboru formy i środków implementacji danej dyrektywy. Dyrektywy podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE. Okres transpozycji podany jest każdorazowo w treści dyrektywy – na ogół wynosi od roku do 3 lat.

Gospodarka odpadami pwr ściąga

Oznacz zawart C i H (analiza element) - określenie właściwości paliwowych odpadów polega na oznacz zawart C, H, Cl, S, N. Jest niezbędne przy bilansie materiałowym paleniska, jeżeli oblicza się ilość O potrzebnego do pełnego spalenia subst org. Zasada– oznacz polega na całkowit spaleniu odważki odpadów w strumieniu powietrza w obecności subst utleniaj i katalizat; absorpcji powstałych w wyniku spalania CO2 i H2O w odpowiednich urządz absorpcyjnych; wagowym oznacz produkt spalania; obliczeniu zawart C i H. Spalanie odpadów w łódeczce odbywa się w rurze kwarcowej, w której jest odpow wypełnienie. Całk spalanie w 600-700C zależy od czasu kontaktu palnej mieszaniny gazów z rozżarzonym wypełnieniem rury i od długości czasu stałego nadmiaru O2 w gazach przepływających przez rurę. Regulacja termicznego rozkładu analizowanej subst i szybkość utleniania ma d. wpływ na uzyskane wyniki. Przy ogrzewaniu część zw org paruje lub sublimuje, część ulega rozkładowi z wydzieleniem palnych par v gazów i zwęgleniu. Zbyt szybkie utlenianie subst spalanej może doprowadzić do niezupeł spalenia i eksplozji w rurze. Spalanie subst org w rurze odbywa się przy zastos mikropalników.

Wypełnienie rury do spalań powinno być takie by produkty spalania jak chlorowce, tlenki siarki i azotu zostały związane lub przekształc w składniki chemicznie obojętne, a CO2 i H2O powinny przejść do aparatów pochłaniających które są za wypełnieniem na końcu rury. Do utleniania stosow są stałe zw chem o działaniu utleniającym w podwyższ temp lub O2 w obecności platyny (katalizat). Często obydwa jednocześnie.

Środki utleniające: CuO, PbCrO4, MnO2. CuO i PbCrO4 utleniają subst org ilościowo już w temp <650-750C. Jeśli spalanie ma być ilościowe to temp w której jest spalanie >=550C.

*Chromian ołowiu może wiązać tlenki siarki i chlorowce. Ditlenek ołowiu- wiąże chlorowce, tlenek siarki. Srebro- do związania chlorków (w postaci siatki lub pasków w rurze ogrzane do500C). Srebro w wypełnieniu rury- wiąże ilościowo tl siarki ale trzeba ↑temp do700C. Srebro osadzone na tlenku glinu- B. skutecznie zatrzymuje tlenki siarki i chlorowce.

*Najtru usunąć NOx tworzące się przy spalaniu zw org zawieraj N. Iloś NOx powst przy spalaniu zal od bud chem spalanej subst. Usuwa się go przez redukcję za pomocą Cu metalicznej lub zatrzymanie w rurze za pomocą odp środków pochłaniających. Ditlenek ołowiu- do absorpcji NOx. Stos w post granulowanej lub osadzony na azbeście włóknistym lub pumeksie.

*Płuczka Drechsla wypeł H2SO4- do wstępnego oczyszcz pow z kw gazów i kontr nat przepł pow. *Do łączenia poszczególnych cz aparatury- węże polietylenowe lub szlify.

*Do pochłan z pow kwaś gazów- U rurka wypełniona granulatem wodorotlenku potasu, askarytem i wapnem sodowanym.

*Do pochł wilgoci- U rurka wypeł krzemionką aktywowaną.

-*Do wody- aparaty absorpcyjne (rurka różowa) wypełnione bezwodnym chlorkiem wapnia, bezwod siarczanem VI miedzi II, bezwod chlorkiem kobaltu i krzemionką aktywowaną.

-*Do pochłaniania CO2- aparaty absorpcyjne (U rurka szara) wypełnione wapnem sodowanym, wodorotlenkiem sodowym, askarytem /azbest sodowany/ i nadchloranem magnezowym.

Obliczenia: *zawartość węgla: C=(mc*27,27)/m [%]; mc-przyrost masy U-rurki do absorpcji CO2[g]; m-masa próbki[g]; 27,27-współcz przeliczeniowy masy CO2 na C;

*Zawartość wodoru: H=(mH*11,19)/m; mH-przyrost masy U-rurki pochłaniającej parę wodną[g]; 11,19-współcz przeliczeniowy masy H2O na H.

Aby spr czy d. przeprowadz analizę i określić skład subst org w odpadach- obliczyć: zawart C w przel na substancję org w odpadach; zaw H w przel na subst org w spalanych odpadach.

*Zaw subst org: Xo=[(m-m1)/m]*100; m-masa próbki przed spaleniem; m1-masa próbki po spaleniu; Zaw C w subs org: Co=(C/Xo)*100; Zaw H w subst org: Ho=(H/Xo)*100

Ciepło spalania- ilość ciepła wyraż w KJ/kg spalanych odpadów, wydzielona podczas całkowit spalania w bombie kal z wytworzeniem CO₂, tritl siarki, ditl azotu i skroplonej pary wodnej, pomniejszona o ilość ciepła wydzielonego przy syntezie i rozpuszczeniu kw siark i azotowego. Q=K(Dt-k)/m; K-stała kalorymetru [J/⁰C]; m- odważka odpadów [g], (Dt-k)- przyrost temp; Dt = tn-to [⁰C], tn- ostatni odczyt okr główn; to- ostatni odczyt okr początkowego; k- poprawka na wym ciep z otocz- k=0,5(dh+dk)+(n-1)dk, dh- śr przyrost temp na 1 min w początkowym, dk- śr przyrost temp na 1 min w końcowym, n- czas głównego okresu. Zasada ozn- polega na całkowitym spaleniu próbki odpadów w atmosferze tlenu pod ciś w bombie kal o znanej pojemności cieplnej i pomiarze przyrostu temp wody znajdującej się w naczyniu kal. Znając ilość wydzielonych składników kwaśnych, wart ciepl kalorymetru, przyrost temp wody, i z uwzględnieniem poprawek na dodatkowe efekty cieplne i promieniowanie można obliczyć wartość ciepła spalania.

Wart opałowa- ilość ciepła wyraż w KJ/kg spalanych odpadów w palenisku technicznym. Produkt. spalania są głównie CO2 ,SO2 ,tl azotu lub azot w postaci gazowej oraz woda w postaci pary wodnej. Zasada: Wart opałową oblicza się odejmując od ciep spalania ciepła parowania wody i ciepła spalania wodoru, zawartych w badanej próbie odpadów. Wzór Dulonga. W= 81C+290(H- O/8) + 25S - 6Wc; C- zawart C[%]; H - zawart H[%]; S - zawart S; O- zawart O; W_C - zawart wilg [%].

Wart cieplna kalorymetru K(stała kalorym)- ilość ciepła w J potrzebna do ogrzania o 1C całego ukł kalorymetrycznego obejmującego całą część pomiarową przyrządu: nacz kalorymetr napełnione wodą, bombę kalorymetr zanurzoną w H2O, mieszad i termom. Wyk tak jak przy cieple spalania tylko zamiast próbki spala się substancję chem o znanym ciep spal (np kw benzoesowy, naftalen).

Właściw nawozowe- Do najważniej wskaźników charakteryz właściw nawoz zalicza się:

*zawartość ogólnej subst organicznej- metoda polega na wagowym określeniu straty przy prażeniu odpadów w temp500C (należy przestrzegać tej temp, gdyż w wyższych temp następuje termiczny rozkład innych subst nieorg jak np węglanów wapnia i magnezu). W czasie prażenia następuje spalenie wszystkich subst org i C mineralnego, oraz utlenienie innych subst min np siarczków, azotynów (wyst w małych il). Można więc przyjąć, że wyrażona strata przy prażeniu odpowiada procentowej zawartości ogólnej subst org w próbce odpadów. Zawart subst org w próbce X obliczamy X =[(m1-m2)/m1]·100; m1-masa próbki przez prażeniem; m2-masa próbki po prażeniu;

*zawart C organicznego- metoda polega na utlenieniu subst organicznych z zast metody tzw „mokrego spalania”. Jest ona stosowana m innymi do oznacz subst próchniczych w glebach. Polega ona na utlenieniu na gorąco próbki odpadów przy użyciu dwuchromianu potasu w środow kw z zastosowaniem siarczanu srebra jako kataliz. W czasie reakcji utleniania Cr VI z dichromianu potasu zostaje zredukowany do Cr III: 3C+2K2Cr2O7+8H2SO4=2Cr2(SO4)3+2K2SO4+3CO2+8H2O; 3C+4Cr6+3C4++4Cr3+. Do oznaczania używamy nadmiaru dichromianu, by po reakcji pozostało jeszcze około połowy w postaci niezredukowanej, którą to miareczkuje się roztworem soli Mohra, wobec wskaźnika ferroiny: K2Cr2O7+6FeSO4+7H2SO4= Cr2(SO4)3+3Fe2(SO4)3+3Fe2(SO4)3+K2SO4+7H2O; Cr6++3Fe2+Cr3++3Fe2+. W metodzie tej ulegają utlenieniu tylko związki org, a więc te które odgrywają rolę w kompostowaniu. Nie ulegają utlenieniu C kamienny i koks, które występują w odpadach stosunkowo w dużych ilościach. Zawart C org w badanej próbce X={[(a-b)·f· 0,0006]/m}·100; a(b)- objętość soli Mohra zużytej na miareczk próby ślepej (odpadów); f- współcz korygu miano roztworu 6-wodnego siarczanu FeII i amonu na roztwór o c=0,2mol/l (f=1); 0,0006- ilość C odpowiad 1ml soli Mohra o c=0,2mol/l